Πρόσωπα της εβδομάδας

Μυρσίνη Ζορμπά: Ο Αντιμεγαλέξανδρος

Πριν από λίγες ημέρες, στην επέτειο για τον θάνατο της Μελίνας Μερκούρη, η Μυρσίνη Ζορμπά αναμετρήθηκε με τη πεφιλημένη της προκάτοχο. Η Μελίνα, έγραφε η Ζορμπά, «έδωσε έκφραση στα λαϊκά απωθημένα, αναδεικνύοντας μια προοδευτική λαϊκή, εθνική, πατριωτική ταυτότητα». Κι έτσι, διά της εκλύσεως «καταπιεσμένων συναισθημάτων», η Μερκούρη πέτυχε αυτό που η νυν υπουργός ονομάζει «εκδημοκρατισμό της κουλτούρας».

Βλέποντας τις εικόνες με τους συνδικαλιστές της ΠΟΕΔΗΝ να καταθέτουν στεφάνι στον Δρομέα του Βαρώτσου νιώθει κανείς την ανάγκη να αναρωτηθεί: Τι ήταν αυτό το αλλόκοτο θέαμα – το προσκύνημα με άνθη και ντουντούκες στα πόδια ενός σύγχρονου γλυπτού, σαν να ήταν ηρώον; Τι ήταν, αν όχι μια ηφαιστειακή εκτίναξη «λαϊκών απωθημένων» – μια ταυτόχρονη εκπυρσοκρότηση και των τεσσάρων συνιστωσών τής, κατά Ζορμπά, ορθής ταυτότητας: της «προοδευτικής», της «λαϊκής», της «εθνικής» και της «πατριωτικής»;

Οι συνδικαλιστές προέβησαν σε βίαιο «εκδημοκρατισμό» του μνημείου – το οποίο, πριν από την έμπνευση της υπουργού για μεταφορά του στα Σκόπια, δεν λογιζόταν καν ως μνημείο. Η απόπειρα επιστράτευσης του γλυπτού ως μέσου «προοδευτικής» πολιτιστικής διπλωματίας αναχαιτίστηκε «από τα κάτω» – από την τετραμερή ταυτότητα που το οικειοποιήθηκε ειδωλολατρικά, καθιστώντας το Αντιμεγαλέξανδρο: από σύμβολο της νεωτερικότητας, εθνικολαϊκό σύμβολο.

Ο «νέος» Δρομέας έγινε έτσι πιο παλιός από τον παλιό – οθόνη προβολής αρχαϊκών «απωθημένων». Η νέα του χρήση συμβολίζει και τις αντιφάσεις εκείνων που φαντάζονται εαυτούς εκπολιτιστές, αλλά προσέχουν προπαντός να μην κατηγορηθούν ως ελιτιστές. Η λαϊκή κουλτούρα ενίοτε τους προλαβαίνει και καθορίζει μόνη της τα μέσα της έκφρασής της.

Το ίδιο συμβαίνει και στη σκέτη πολιτική: Προτού οι εκσυγχρονιστές προλάβουν να εκσυγχρονίσουν ένα παρωχημένο πολιτικό προϊόν, έχει προλάβει το προϊόν να τους συριζοποιήσει.

Είναι μεγάλος ο πειρασμός να εκμεταλλευθεί κάποιος το εγκώμιο της Ζορμπά προς τη Μελίνα, για να ρωτήσει: Ποιες είναι, αλήθεια, οι αναλογίες; Ποια ήταν η εκδημοκρατισμένη κουλτούρα που διαμόρφωσε το ΠΑΣΟΚ του ’80; Και ποια είναι η κουλτούρα που παρήγαγε ο ΣΥΡΙΖΑ;

Είναι, ας πούμε, σήμερα ο Κραουνάκης –ο παλαμάκιας του Πολάκη– αυτό που κάποτε ήταν η Ρίτα; Είναι ο ξεθυμασμένος Λαζόπουλος της φθίνουσας εξουσίας ίδιος με τον Λάκη της αιχμηρής επιθεώρησης του ’80; Είναι η σημερινή ΕΡΤ του ’80 καλύτερη από την αυθεντική ΕΡΤ του ’80;

Η συζήτηση αφορά μάλλον τους ιστορικούς. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν λειτουργεί πια, αν ποτέ λειτούργησε, σαν αντλία των λαϊκών απωθημένων, όπως το ανδρεϊκό κόμμα. Εχει πια φανεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ΠΑΣΟΚ, όσο η Ζορμπά είναι Μελίνα.

Γιώργος Κυρίτσης: Ο κύκλος της φωτιάς

Η περίπτωση Κυρίτση θα μπορούσε να σηματοδοτεί πρόοδο. Ηταν μάλλον η πρώτη φορά που το κόμμα δεν προσπάθησε να καλύψει –διά των προφάσεων ή διά της σιωπής– μια δήλωση αθώωσης της βίας. Ηταν η πρώτη φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο μέσω των αυτόνομων φωνών, όπως ο Νίκος Φίλης, αλλά και μέσω των εκφραστών της κομματικής νομιμοφροσύνης, ανάγκασε τον βουλευτή σε δημόσια απολογία – για την απόφανσή του ότι «από μολότοφ δεν πέθανε ποτέ κανείς».